İnsan sağlığı, bağışıklık ve insan metabolizmasının doğru çalışması açısından vücudun ihtiyaç duyduğu tüm vitamin, mineral, protein, yağ sınıfına ayrılan ve içerdiği besinleri alması gerekmektedir. Bu bağlamda çok çeşitli besinler metabolizmayı sağlıklı çalışmasında yardımcı olacaktır.

Kuruyemiş Nedir?

Kuru yemiş, çeşitli bitkilerin, meyvelerin ya da ağaç tohumları toplanması ve işlenerek kurutulması sonucunda elde edilen çerez olarak ifade edilmektedir. Kuruyemişler yaygın olarak ağaç ve tohumlardan toplanan fındık, fıstık, kabak çekirdeği, ayçiçeği çekirdeği gibi yaygın türetilen çerezler arasında yer almaktadır. Çerez olarak bilinen ve içerdiği mineraller doğrultusunda fıstık en çok tüketilen çerez ürünleri arasında ilk sırada yer almaktadır.

Fıstık Nasıl Elde Edilir?

Birbirinden farklı fıstık, ağaçlar tarafından tohumlarının toplanması suretiyle elde edilen çerez ürününe verilen genel isimdir. Ağaçların verdikleri tohumlara göre farklılık gösteren fıstık ve işleniş şekillerine göre fıstık çeşitleri çerez olarak kullanılmaktadır. Hammaddesi tohum olan fıstık işlenme türlerine göre fıstık çeşitleri ve türleri elde edilmektedir.

Fıstık çam ağacının kozalaklarının yetişmesi sonucunda kozalak içerisinde yetişmektedir. Ağaç üzerindeki kozalakların bir sopa yardımı ile vurulması sonucunda kozalak içerisindeki fıstıklar düşürülür. Yere serilen çarşaf veya örtü üzerine düşen fıstıklar güneş alan bir yerde serilerek kurutulmaya bırakılmaktadır. Kozalaklar güneş ve sıcağın yardımıyla açılarak içindeki tohumların düşmesi sağlanır böylece tohumundan fıstıklar ayrılmış olacaktır. Tohumlar suda yumuşatılarak içindeki fıstığın ayrılması sağlanır. Tohumu kaplayan ince zar temizlenerek fıstıkların kurutulması sağlanacaktır.

Fıstık Çeşitleri 

Çam kozalakları içerisindeki fıstıklara çam fıstığı adı verilmektedir. Bu tip fıstık çeşitleri oldukça değerli olması sebebiyle fiyat olarak da maliyeti yüksek olabilmektedir. Ayrıca toprakta yetişen yer fıstıkları da yine fıstık çeşitleri kategorisinde yer almaktadır.

Kuruyemiş ya da kahvaltılık ezme olarak sıklıkla tüketilen yer fıstığı, binlerce yıl öncesinden bu güne kadar sıklıkla yetiştirilen fıstık çeşitleri arasında yer fıstığı da bulunmaktadır. Özellikle sıklıkla yer fıstığı konusunda zengin ülkelere detaylarıyla bakılacak olursa Brezilya, Paraguay, Arjantin, Bolivya, Ekvator da üretilmektedir. Bu ülkelerin en önemli özelliği iklim açısından sıcak iklimlerde bulunmasıdır.

Yer Fıstığı Nasıl İşlenmektedir?

Yer Fıstığı damak tadına göre işlenmektedir. Yani tuzlu ya da tatlı çerez olarak fabrikalarda gereken üretim süreçleri ve aşamalarından geçerek piyasa da talep görmekte ve satın alınmaktadır. Tatlı kategorisinde değerlendirildiğinde şeker veya çikolata kaplı drajeler haline getirilebilmekte fakat daha çok tuzlu fıstık şeklinde üretimi sağlanmaktadır.

Fıstık Hangi İklim Koşullarında Yetişmektedir?

Fıstık Antep veya yer fıstığı iklim koşulları birbirinden biraz farklı olmaktadır. Antep fıstığı yetiştiriciliği yaparken iklim tipi ve toprağına detaylarıyla bakılacak olursa Antep fıstığı, yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk geçen karasal iklim koşullarında yetişmektedir. Antep fıstığı özellikle Sıcak havaları sevdiği için yaz mevsiminde sıcaklıkların uzun süre devam ettiği yerlerde kolaylıkla yetişme imkanı bulmaktadır.

Yer fıstığı yetiştiriciliğine bakılacak olursa yine Antep fıstığı gibi iklim koşullarının sıcak olması kaliteli yer fıstığı üretiminde önemli rol oynamaktadır. Sert iklim koşullarına alışık olan bu tip ağaçlar ortalama eksi 10 dereceye kadar dayanıklılığı söz konusu olmaktadır.

Fıstık Kalori Değerleri

Yer fıstığı (Arachis hypogaea), baklagiller ailesinden Arachis türü olarak tanımlanmaktadır. Tohumlarında ortalama %45-65 oranında yağ, %20-35 oranında protein, %20 oranında karbonhidrat, vitaminler, aminoasitler, madensel maddeler içermektedir. Bu bağlamda özellikle yağ sektöründe ve çerez yapımı bakımından tüm elemanlarından yararlanılan bir bitki olarak kullanılmaktadır. 

Fıstık kalori değeri bakımından oldukça zengindir. Bu sebeple sıklıkla tüketilen besinler arasında yer almasıyla birlikte aynı zamanda insanların eğlencelik olarak tabir ettiği zamanlarda da kuruyemiş olarak tüketilen sağlıklı atıştırmalık kategorisinde değerlendirilmektedir.

Taneli tüketilen fıstık aynı zamanda ezme veya şekerleme olarak da birçok kategoride değerlendirilmesi yapılmaktadır. Kalori değerinin yüksek olması sebebiyle özellikle diyet yapan kişilerin mutlaka diyetisyen kontrolü altında tüketmelerinde fayda görülmektedir. Kabuklu fıstık yerine ezme ve şekerleme olarak tüketilmesi halinde oldukça yüksek kaloriye sahip olmaktadır.

Fıstık ezmesi özellikle çocukların damak tadına hitap etmesiyle birlikte kahvaltı sofralarının vazgeçilmezi olmaktadır. Yer fıstığı içerdiği yağ, protein ve posa sayesinde doyma hissi sağlaması sebebiyle kalori yüksek besinlerin tüketilmesinin önüne geçmekte böylece kilo alımını durdurma konusunda oldukça faydası bulunmaktadır.

Fıstık İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkisi Nedir?

Fıstık, bileşeninde bulunan mineral, vitamin, aminoasit maddelerini içermesiyle insan metabolizmasına oldukça fazla faydaları söz konusu olmaktadır. Özellikle kolesterol seviyelerini dengeler iyi kolesterolü yükseltir ve kötü kolesterolü düşürmektedir. Ayrıca sindirim sistemine oldukça faydası vardır. Mide ve bağırsak kanserine karşı savaş vermektedir. Kan hücrelerine karşı oldukça faydalıdır. Kanda yer alan ve özellikle diyabet riskine karşı kan şekerini dengelemektedir.

İçerisinde bulunan proteinler, mineraller ve aminoasitler sayesinde vücudun sağlıklı bir şekilde gelişmesine büyük katkı sağlamaktadır. Aynı zamanda İçerisinde bulunan yağlar vücut sağlığı için oldukça faydalıdır. Yine İnsan vücudu için oldukça önemli mineral kaynağı olarak bilinen Omega3 deposu olarak tanımlanan fıstık çerezi özellikle hafıza bulanmasına karşı beyin gelişimine, saç dökülmesine ve saçların kırılmadan, sağlıklı uzamasına yardımcı olmaktadır.

Fıstık içerisinde bulunan kendi yağı ile üretilen doğal yağ aroması cilt rahatsızlıkları olarak bilinen egzama ve sedef hastalıklarının iyileşmesine yardımcı olmaktadır. Yine içerisinde barındırdığı E vitamini bulunması sebebiyle cilt sağlığına oldukça faydalıdır. Jinekoloji anlamında özellikle kadınların hamilelik süreci boyunca ilk 3 ay düşük riskinin fazla olduğu dönemdir. Bu bağlamda fıstık, düşük riskini düşürmekte ve sağlıklı hamilelik sürecine yardımcı olmaktadır.

Depresyon günümüzün oldukça yaygın psikolojik rahatsızlıkları arasında yer almaktadır. Günlük stresin fazla olması nedeniyle depresyon oluşmaktadır. Seratonin maddesi mutluluk hormonu olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda seratonin hormonu salgılamasına yardımcı olan fıstık kişilerin depresyon yaşamamaları konusunda yardımcı olmaktadır.

Kalp ve damar rahatsızlıklarının önlenmesi konusunda önemli rol oynamaktadır. Fıstık tane olarak tüketilebildiği gibi fıstık ezmesi olarak da günlük hayatta sıklıkla tüketilmektedir. Felç riskini önlemekte aynı zamanda hafızayı güçlendirmesi sebebiyle alzheimer rahatsızlığı belirtilerini geciktirmektedir.

Fıstık Yemişinin Zararları Nelerdir?

Birçok besinlerde olduğu gibi aslında fazla tüketilmesi halinde faydalarının yanı sıra zararları da söz konusu olmaktadır. Örnek vermek gerekirse yer fıstığı tuzlu olması halinde tansiyon yüksekliği ya da aşırı tüketilmesi halinde kolesterol denge bozukluğu söz konusu olmaktadır. Ayrıca yine fazla tüketilmesi durumunda yağ oranının fazla olması sebebiyle kilo aldırması söz konusu olmaktadır. Bu bağlamda kronik rahatsızlık taşıyan kişilerin fıstık tüketmesi konusunda doktoru ile görüşmesi uygun olacaktır.

Fıstık Fiyatlamaları

Fıstık piyasası yetiştirilen bölgeye göre toplanan fıstıkların o seneki hasılatına göre fıstık fiyatları değişkenlik göstermektedir. fıstık fiyatları toptan ve perakende olmak üzere iki şekilde incelenmektedir. Perakendeye  göre toptan alımlar daha fazla olacağından dolayı fıstık fiyatları toptan olarak daha uygun fiyatlara gelmektedir.

Yine fıstık fiyatları kabuklu, kabuksuz, tuzlu ve tuzsuz fıstık türlerine göre farklılık göstermektedir. Antep fıstığı Ülkemiz için oldukça zengin ve yaygın üretilmesi sebebiyle aynı zamanda yurt dışına ihracatı da yapılmaktadır. Bu bağlamda fıstık fiyatları fıstık borsası çatısı altında belirlenmektedir.