Türkiye birçok illeri barındırdığı gibi bu illerin kendine özel yörelerini ve tarihlerini de içerisinde taşımaktadır. Birçok şehrin birçok kesimin toplumuna göre yemek ve tatlıları bulunmaktadır. Bu çeşitlilik aslında birçoğu birbirine benzese de yapım aşaması ve kullanılan malzemeler etki göstermektedir. Yörelerin yetiştirdiği ve sahip oldukları bu konuda etki sahibi olma niteliği taşımaktadır.

Yöresel Nedir?

Yöresellik genel tanımı olarak o bölgenin veya toplumun sürdürülebilir gelenek hailine getirmeleridir. Bu artık oradaki topluma ve yaşayan insanların bilinçli bir şekilde koruma içgüdüsü taşıtmaktadır. Bu sayede birçok yöresel tatlar ve gelenekler sürdürülme hedefi ile diğer nesillere de aktarılmaktadır.

Yöresel Çeşitler Nelerdir?

Yöresel kavramı adı altında ülkemizde bulunan yörelere göre hem yemeklere hem de tatlılara rastlamak mümkün. Bu yöresel tatlar süre gelen yıllar boyunca aynı tat da ve kalitede yapılmasıyla yöresel bir hale gelmektedir.

Yöresel Kavramını Nasıl Kazanır?

Bir yemeğe veya tatlıya yöresel kavramını kazandıran sürdürülebilir ve sadık kalınması zeminini oluşturur. Yöresel olabilmek için yıllar boyunca aynı reçete ve yapım aşamasına tabi olmak gerekmektedir.

Yöreselliğini Nasıl Korur?

Yöresel olarak kalabilmek ve sürdürülmesi için o yöreye ait yetiştirilen ürünler ile hazırlanmalıdır. Bu da tatların o yöreye ait olduğunun simgesi haline gelmektedir. Böylece yöreler arasında bilinir ve ilgi duyulur. Bu sebep ile yapılan tatlılar da veya yemekler de yörenin ürünleri kullanılması şarttır.

Yöresel Tatlılar

Yöresel tatlılar hem verdiği enerji ile hem de sağlıklı bir şeker olanağıyla halkın tatlı ihtiyacını karşılamaktadır. Yöresel olduğundan dolayı herhangi bir katkı maddesi içermez. Bu da birçok sağlık sorunlarının önüne geçerek daha da tercih edilir bir hale getiriyor. Bu tatlar ise başlıca;
Köme
Cevizli Sucuk
Pestil
Olarak karşımıza çıkmaktadırlar.

Köme Nedir?

Köme genel olarak yörelere göre cevizli sucuk, köme ve orcik olarak adlandırılmaktadır. Bu da onu yöresel anlamda zenginliğini ifade etmektedir. Köme kökeni bakımından Gürcistan a kadar uzanmaktadır. Gürcistan da ve Anadolu da mum şekilli olarak bilinmektedir.

Anadolu da ise yörelere göre birçok ad ile bilinmektedir. Bunların çoğuna yöre ürünleri ve yapım aşamaları etkisini gösterir. Birçok bölge yörelerde süre gelmiş olan cevizli sucuk;
Kahramanmaraş ve bölgesinde “sucuk”
Elazığ ve bölgesinde “Orcik”
Gümüşhane ve Artvin Çevresinde “Köme ”
Olarak bilinmekte ve tüketilmektedir.

Köme ve Cevizli Sucuk Farkı Nedir?

Öncelikle ikisi arasındaki farkın temellerini yöreye göre uygulanan işlemler baş göstermektedir. Aralarındaki farkı anlamak için öncelik olarak cevizli sucuk nasıl olduğu incelenmelidir. Cevizli sucuk yapım aşaması ve oluşum sürecini iplere dizilerek belli bir karışım ile sağlamaktadır.

Nişasta, şeker ve su karışımı ile kaplanıp kurutularak elde edilmektedir. Karbonhidrat bakımından da zengindir. Köme ise un ve şekerin yanı sıra içerisinde süt, bal ve dut pekmezi içermektedir.

Köme Nasıl Yapılır?

Köme içerisine konan yöresel ve doğal malzemeler sırasıyla;
Büyük bir kazan olan “Herle” kazanına eklenir
İçerisine süt, şeker, dut şırası ve biraz su ile kaynamaya bırakılır.
Soğumuş olan şıra üzerine yavaş ve karıştırılarak un eklenir.
Karışımın son haline ise “Herle” denilmektedir.
Bir metre uzunluğuna ulaşan ipler yardımıyla cevizler iplere dizilir
Daha sonra herle adı verilen karışıma daldırılarak cevizlerin her yanın kaplanması sağlanır.
Kuruması için götürülen köme ye bu işlen beş, altı kez uygulanmaktadır.
Ve ardından hazır hale gelir.

Kömenin Faydaları Nelerdir?

Köme gerek yapım aşamasında gerek ise yöresel ürünleriyle çok faydalı bir tatlıdır. Faydaları ise genel olarak şu şekilde bilinir;
Kalsiyum, Magnezyum ve Potasyum zenginliğine sahip köme kemiklerin güçlenmesine yardımcı olur.
Antioksidan vitamin ve minareleri ile de vücudun zararlı toksinleri atmasında yardımcı rolü oynar.
Lif oranı olarak da çoğu sindirim sorunlarının da yardımcısı halindedir.
Barındırdığı E vitaminleri ile de cilt deki hücre yenilenmesine de oldukça etki sahibi olmaktadır.

Pestil Nedir?

Yöresel denilince her özelliğini kapsayan bir tatlıdır. Anadolu ve çevre ülkelerin meyve özlerinin bir pres yardımıyla ince bir biçim verilir. Bu incelik onun kış aylarında saklanması için verilen bir özellik olduğu bilinmektedir.

“Pestili çıktı” sözcüğü de halk arasında bu yöresel tatlı yapım sürecinden etkilenmiştir. İtalya da kullanılan “Pastillo” sözcüğünden de geldiği varsayımları belirtilmektedir.

Pestil Hangi Yöreye Aittir?

Pestil diğer yöresel tatlılar açısından yapımı ve yöreselliği fark göstermektedir. Köme ve cevizli sucuk gibi birbiriyle karıştırılan bir tatlı değildir. Bu da onu tek bir yöre çatısı altında toplamayı başarmıştır. TPE olarak kısaltılan Türk Patent Enstitüsü tarafından tescillenmiştir.

Bu tescillenen yöre ise “Gümüşhane” ilidir. Bu sayede yöreselliğini artık bir sektör haline dönüştürmeyi sağlamış yörenin halkı. Öyle ki bu yöresel tatlıyı diğer dış ülkelere de tattırmayı başarmışlar.
 
Pestil Nasıl Yapılır?

Pestil belirtildiği gibin ince ve pres yardımıyla ince bir kalınlığa ulaştırılmaktadır. Bu da onu en belirgin ve yöresel özellikleri arasında ye almaktadır. Pestil yapım aşaması ise şu şekilde ilerlemektedir;
Pestil dut, üzüm ve vişne gibi doğal yöresel meyvelerin mevsiminde toplanması ve temizlenmesi ile başlar.
Temizlenen ve toplanan yöresel meyveler un, süt ve pekmez eklenerek harmanlanır.
Harmanlanan bu meyvelerin posaları çıkartılarak üzerine pres uygulayacak seviyede ağırlık bırakılır.
Bu kısımda pestilin ince tabakası korunulması hedeflenmektedir.
Meyveler içerisindeki şekerler zamanlar birbirlerine tutunmasını sağlar.
Güneşin yoğun etkisiyle kuruyup sertlik göstermeye başlar meyve posları.
Bu sertlik sırasında ise hamur kıvamına gelecek şekilde sıkılaştırılır.
Bu işlemin ardından 9,10 gün süresince içerisinde oluşum gerçekleşir.
Oluşum sürecinde içeresindeki su ve şeker oranı etki göstermektedir.
Daha sonra kesim şekline ve içeriğine göre yöresel bir biçimle insanlara sunulmaktadır.

Pestilin Faydaları Nelerdir?

Pestil yöresel bir şekilde sürdürülen yapım aşaması gereği içeriği de bir o kadar doğaldır. Bu sayede tüketim gösteren insanlara sağlık da birçok açıdan fayda göstermektedir. Bunlar sıralanacak olursa eğer şu şekildedir;
Birçok yöresel meyve ile üretilebiliyor olması onu mineral ve vitamin açısından zengin hale getirir. Bu sayede bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde önemli rol sahibi olur.
İçerisinde barındırdığı selenyum minerali sayesinde insan vücudunda önemli bir antioksidan görevini üstlenir.
Çinko vitamini barındırması ile erkekler sürekli kullanımda kısırlığın önüne geçtiği bilinmektedir.
İçerisinde aynı zamanda kalsiyum, fosfor ve potasyum ile de kemik gelişimine katkı sağlamakta olduğu bilinir.
Bununla beraber hücre doku yenilemesinde ve vücut su dengesini korumakta yardımcı olmaktadır.
Cevizli Sucuk Nedir?

Cevizli sucuk birçok yörede farklı adlarda bilinmesine karşın çok faydalı bir üründür. Bunun yanı sıra onun bu benzetilmesini yöresel olarak yapım aşamalı farklılaştırmaktadır. Bunlar yöreye ait meyveler veya yöreye ait uygulanan reçeteler belirlemektedir.

Anadolu da yörelere göre köme, orcik ve cevizli sucuk olarak bilinir.

Cevizli Sucuk Nasıl Yapılır?

Cevizli sucuk yapım aşaması köme ile aynı yollar izlenmektedir. Bu yolların arasındaki farklar ise cevizin daldırıldığı karışım sağlar. Yörelere göre kullanılan içerik asıl farkları oluşturmaktadır.
İplere dizilerek köme yapımında olduğu gibi işlemlerden sırasıyla geçmektedir.
Ancak kömenin daldırıldığı karışımdan farklı olarak bu işlemler gerçekleşir.
Bu özellik onu köme den ayıran en belirgin özelliktir.
Başlıca malzemeleri içerisinde un, fındık, üzüm şıranı yöreye göre içerisinde farklılıklar barındırır.
Şerbetli ve sütlü tatlılara dâhil olmayan cevizli sucuk lokum, cezerye ailesine daha yakınlık göstermektedir.
Onu diğer tatlılardan ayıran bu yöresel lezzet insanlara sunulmaktadır.

Cevizli Sucuk Faydaları

İçeriği doğal ve yöresel olması bakımından insan sağlığına da en doğal şekilde yardımcı olmaktadır. Bunların bir kısmı ise şu şekildedir;
İçerisinde olan potasyum ve fosfor sayesinde kalp damarlarının açılmasında önemli bir yardımcıdır.
İçerisinde olan B gurubu vitaminler ile de doku ve hücre yenileme görevini de üstlenmektedir.
Bağışıklık korunumunda ve enzim üretiminde de etki sahibidir.
İnsan vücudundaki su dengesinin korunmasında da rol oynar.
Yörelerin yetiştirdiği ve sahip oldukları bu konuda etki sahibi olma niteliği taşımaktadır.