Pestil geleneksel Türk mutfağının önemli lezzet ögelerinden biridir. Yaz mevsiminde var olan meyveler ile hazırlanan pestil, güneşte kurutularak kış mevsiminde tüketilmektedir. Pestil çeşitleri yapıldığı yöreye göre değişiklik göstermektedir. Pestil yöresel olarak isim değişikliği göstermektedir. Bazı yörelerde bastık adı verilmektedir.

Bazı yörelerde de içine eklenen malzemeler değişiklik göstererek köme adını almaktadır. Meyve şekerlemesi anlamına gelen pestil, sadece Türkiye'de değil, çevre ülkelerin birçoğunda tüketilmektedir.

Tıpkı Türkiye'de olduğu gibi çevre ülkelerde de yaz mevsiminde toplan meyveler ile güneş ışığında kurutularak hazırlanmaktadır. Kış aylarında tüketimi yapılmaktadır. Sade ya da fındık, fıstık ve ceviz gibi kuru yemişler ile tüketilebilir.

Pestilin Başka Kullanım Alanları Var mıdır?

Türkiye'de bazı yörelerde pestil tek başına tatlı bir ürün olarak tüketilmenin yanı sıra tatlı yapımında kullanılan bir ürün olarak da değerlendirilmektedir. Yumurta ile kızartılarak ya da helva şeklinde kavrularak tatlı yapılmaktadır.

Bir gün öncesinden suya konulan pestil sonrasında şıra ya da şurup olarak tüketilmektedir. Hamur işlerinin içine katılarak lezzet ve besin değeri artırılmasına yardımcı olarak kullanılmaktadır. 

Hangi Bölgeye Ait Bir Yiyecektir?

Türkiye'de her bölgede hatta her ilde yapılan ve tüketilen bir yiyecektir. Ancak Gümüşhane pestili, Türk Patent Enstitüsü tarafından tescil alan tek ürün olmuştur. 

Pestilin Ana Malzemesi Nedir?

Pestilin ana malzemesini yaz meyveleri oluşturmaktadır. Aslında pestil yaz mevsimi haricinde diğer mevsimlerde meyvelerin tüketilmesi için geliştirilen besleyici ve sağlıklı bir üründür. Üzüm, dut, kayısı, vişne, elma, erik, nar ve incir gibi meyvelerden yapılabilmektedir.

Aslında pestil çeşitleri yapımında kullanılan meyvelere ve yapılan yöreye göre değişiklik göstermektedir. İçerisinde kullanılan malzemeye göre kalori değeri değişiklik göstermektedir. Ancak ortalama olarak bir pestilin 300 kalori değerinde olduğu ifade edilebilir.

Pestilin Yapım Aşamaları Nasıldır?

Pestil yapımında şeker oranı yüksek olan meyveler tercih edilmektedir. Kullanılacak meyve seçimi yapıldıktan sonra meyveler temizlenir ve kullanıma hazır hale getirilir. Meyvenin yanı sıra içerisine un, süt ve pekmez gibi ürünler eklenebilir. Temizlenen meyvelerin suyu takviye edilir. Elde edilen meyve posası ince bir tabaka haline getirilir.

Bu ince tabakanın sabit kalması ve şekil bozulması olmaması için üzerine ağırlık koyulur. Ağırlık sayesinde posada kalan meyve suyunun tamamı alınır. Suyun tamamen terk ettiği posanın içerisinde bulunan şeker sayesinde posalar bir arada kalarak şekil birliği sağlanır.

Güneşin altına kurumaya bırakılan meyve posaları 7-10 gün arasında istenilen pestil kıvamına gelir. Sonrasında güneş altından alınan pestiller istenildiği şekillerde paketlenerek tüketime hazır hale getirilir.

Pestil sadece meyve posasından elde edilmez. Meyse suyundan elde edilen pestil çeşitleri de mevcuttur. Meyveler temizlenir ve suyu çıkarılır. Şıra adını alan bu meyve suyu kaynatılır. Sonrasında nişasta ve pekmez gibi maddeler eklenerek yoğun bir kıvama getirilir.

Yoğun kıvamlı şıra sonrasında düz bir zemine serilir. Güneşin altında kurumaya başlayan şıralar pestil kıvamına geldiği zaman kırmadan toplanarak şekil verilir. Gelişen teknolojiler ile evlerde güneş ışığı olmasa bile pestil yapımı kolay hale gelmiştir.

Özellikle suyu çıkarılan meyvelerin ev fırınlarında ya da konveksiyonel fırınlarda uzun süreler yüksek sıcaklıklarda bekletilerek pestil yapılması mümkündür. Ancak güneş ışığında kurutmak daha faydalı olduğundan için hala bu geleneksel yöntem sıklıkla tercih edilmektedir. Ayrıca güneşte kurutma yöntemi enerji tasarrufunu da destekleyen bir yöntemdir.

Pestilin Şekilleri Nelerdir?

Aslında pestil çeşitleri pestilin şekline de etki etmektedir. Eğer sade olarak tüketilecekse pestilin kırılmamasına özen gösterilerek kare ya da dikdörtgen şekiller verilebilir. Ancak içerisine püre, ezme, kuru yemiş gibi gıda maddeleri eklenecek ise pestile genellikle rulo ya da muska şekli verilir.

İçerisinde barındırdığı ürünlerden dolayı pestil çeşitleri fiyat açısından değişiklik göstermektedir. Sade pestil fiyatları ile dolgulu pestil fiyatları arasında fark vardır. Ayrıca pestil yapımında kullanılan meyve de pestil fiyatları yönünden bir etkiye sahip olmaktadır.

Pestilde Kullanılan Yan Ürünler Nelerdir?

Ceviz, badem, fındık, susam, haşhaş, Antep fıstığı gibi yan ürünler eklenerek pestile lezzet katkısında bulunabilir. Bu ürünler üzerine eklenerek pestil kurutulup hazırlanabilir. Ayrıca rulo şeklinde içine sarılarak da hazırlanabilir.

Diğer bir yöntem ise ceviz, fındık, badem, Antep fıstığı gibi kuru yemişlerin ezmelerinin ve parçacıklarının harç haline getirilmesidir. Elde edilen bu harç pestilin içine yayılarak rulo şekli verilir. Bu sayede değişik pestil çeşitleri elde edilir.

Pestilin Türleri Nelerdir?

Pestil içerisinde bulundurduğu malzemeye göre çeşitlendirilip, isim alabilmektedir. Aşağıda pestil çeşitleri sınıflandırılmaya çalışılmıştır:
Üzüm pestil,
Gümüşhane dut pestili,
Dut pestili,
Elma pestili,
Erik pestili,
İncir pestili,
Nar pestili, 
Kayısı pestili,
Vişne pestili,
Susamlı pestil,
Haşhaşlı pestil,
Bademli pestil,
Cevizli pestil,
Fındıklı pestil,
Antep fıstıklı pestil,
Pikolalı pestil,
Muska pestili,
Köme,
Köpük pestili gibi çeşitlere sahiptir. Bu çeşitler genellikle dut pestili ile anılırken diğer meyvelerden yapılan pestiller ile de kullanılabilir.
Pestilin Faydası Var mıdır?
Pestil içerisinde meyve bulundurduğu için iyi bir enerji kaynağıdır.
İçerisinde bulundurduğu meyvenin vitamin ve mineral değerlerine sahip olduğu için oldukça sağlıklıdır.
İçerisinde bulunan vitaminler sayesinde immün sistemi desteklemektedir.
Antioksidan madde seviyesi oldukça yüksektir. Antioksidan maddeler vücudu birçok hastalıktan korumaya yardımcı olmaktadır.
İçerinde üzüm bulunduran pestil türleri demir açısından zengindir.
Selenyum içeriğinin yüksek olmasından ötürü bağışıklık sistemine fayda sağlamaktadır.
Sadece meyve şekeri içermektedir. Rafine şeker içeriğine sahip olmadığı için doğal bir tatlı olarak rahatlıkla tüketilebilmektedir. 
Hormon seviyelerinin düzenlenmesine ve dengede kalmasına destek vermektedir.
Şeker oranından dolayı vücuttaki suyun dengelenmesine katkıda bulunur.
B grubu vitaminleri ve A, D, E, K gibi yağda kolaylıkla eriyen vitaminlerin vücuda kazandırılmasına yardımcı olur.
Kalsiyum oranı yüksek olan pestil kemik ve diş sağlığı için de oldukça önemlidir.
Fosfor, potasyum, magnezyum ve çinko bulunmaktadır. 
Kansere karşı koruyucu etkilerinin olduğu çalışmalar ile ortaya konmuştur.
İçerdiği lif oranı sayesinde sindirim ve bağırsak sistemi açısında faydalıdır.
Kırmızı meyvelerden yapılan bir pestil kalp sağlığının desteklenmesine yardımcı olmaktadır.
Güneş ışığında kurutulduğu için D vitamininden yararlanılabileceğine inanılmaktadır.

Pestiller Nasıl Saklanmalıdır?

Geleneksel bir ürün olan pestil önceki dönemlerde yaz mevsiminde kurutulup kışın tüketilmektedir. Ancak günümüzde pestil her mevsim üretimi yapılan bir üründür. Geleneksel yöntemlerde olduğu gibi birkaç mevsim boyunca rahatlıkla saklanması mümkündür.

Ancak yine de yapısının bozulmaması ve taze kalması için çok soğuk ya da çok sıcak ortamlarda saklanmaması gerekmektedir. Nem ve güneş ışığından uzak tutulması gerekmektedir.

Fiyatlarda ortaya çıkan değişikliğin en temel sebebi içerisinde badem, ceviz, fındık, Antep fıstığı gibi kuru yemişlerin kullanımıdır. Kuru yemiş kullanımı maliyeti arttırdığı için fiyatlara da etki etmektedir.